Hoch hoch
tepelere Haus nicht kursunlar
Hüsrev Hatemi
Genellikle
halkların sevinçlerinden çok acıları, üzüntüleri birbirine benzer. Sevinçli
insan biraz gururlu, biraz "ne oldum delisi" psikolojisindedir.Kederli
insanlar ise "fazlalıklarından" ve gururlarından
arınmıştır. Bu da onların birbirine benzemelerine sebep olur.
Geçenlerde
Almanya'nın doğu bölgesinde derlenmiş bir halk şarkısı metnini gördüm. "Gelinin Veda Şarkısı" adını taşıyan bu halk şarkısında gelin babası ile, annesiyle
kızkardeşiyle vedalaşırken bir Anadolu gelininden farkı yok. Sadece ağabeyiyle
vedalaşırken "Bana kırmızı şarap satın
alan ağabeyim" diyor ki, bu
biraz değişik. Bu değişikliği bir yana bırakırsak, bir Alman kızının da "yüksek yüksek tepelere ev kurmasınlar, anasının
bir tanesini hor görmesinler" havasında
vedalaşması ilgi çekici ve duygulandırıc!.
Sultan Aziz,
bilindiği gibi intihar mı, cinayet mi olduğu uzun süre tartışılan bir ölümle
ölmüştür. Onun için halk arasında doğan "Uyan
Sultan Aziz uyan, Kan ağlıyor bütün cihan" ağıtı meşhurdur. Bavyera Kralı Ludvig "Sultan gibi bana da kıyacaklar"
dediği bir ruhi bunalım sırasında,
doktoru ile birlikte sandalda iken, bir rivayete göre kendisinin hatası ile,
halk arasında dolaşan rivayete göre kasıtlı olarak boğulmuş ve Kral için de
Bavyera halkı arasında "Güzel
Kralımıza kıydılar" söylemi
yayılmıştır. İşte halkların ağıtta birleşmesine bir örnek daha.
"Halklar,
kederde benzeşirler" demiştik.
Sevinçte ise yerel farklar ortaya çıkar. Kimi saldırgan, kimi daha hazımlı
olur. Sulu sevinç ise halkları birbirine yaklaştırmaz, uzaklaştırır. Kazancakis "İki keklik bir arada ötüyor" türküsündeki Anadolu hüznünün Aleksi Zorba'yı nasıl
duygulandırdığını anlatır. Bizi de Yunan Halk Müziği duygulandırır. Fakat tavernalardaki bize uymadığı için avanakça görünen tabak kırma adeti, aklı ewel züppeler
tarafından bizi Yunanlılara yaklaştırıyor gibi gösterilirken, aslında
uzaklaştırmaktadır. Birbirini ciddiye alan halklar arasındaki düşmanlık bile,
halkları birbirine yaklaştırır. İki toplum birbirini ciddiye almıyorsa, sulu
dostluk, gelecekte daha yoğun düşmanlıklar hazırlar.
